English
VietnameseNgười làm sống lại tinh hoa thổ cẩm Hoa Tiến
Nghề dệt thổ cẩm của người Thái ở huyện Quỳ Châu (Nghệ An) có từ xa xưa và gắn chặt với đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào vùng cao. Trải qua thăng trầm, có thời điểm nghề dệt đứng trước nguy cơ bị lãng quên.
Làm gì để khôi phục, bảo tồn và gìn giữ những giá trị văn hóa riêng luôn là niềm trăn trở của nghệ nhân Sầm Thị Bích, Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) thổ cẩm Hoa Tiến.
Ngược miền Tây Bắc xứ Nghệ, di chuyển theo quốc lộ 48 khoảng 100 km sẽ tới bản Hoa Tiến, là trung tâm của Mường Chiềng Ngam, tức là mường đẹp của Phủ Quỳ Châu xưa.
Nơi đây 100% hộ gia đình thuộc dân tộc Thái, đồng bào chủ yếu làm nông, ngày ngày sản xuất lúa nước, chăn nuôi và thêu thùa. Dãi đất cao là cái nôi lưu giữ nền văn hóa của người Thái cổ, nơi sinh của những cô gái Thái đẹp người đẹp nết, vừa nết na lại tháo vát.
Bà Sầm Thị Bích sinh năm 1966, xuất thân trong một gia đình nghèo khó. Lớn lên giữa cỏ cây mây ngàn, gia cảnh khốn khó buộc bà phải nghỉ học từ sớm, cuộc sống gian nan vô cùng tận. Rồi về làm dâu tình hình vẫn không khá khẩm hơn, tuổi 25 tuổi bà đón nhận mất mát lớn khi người chồng đầu ấp tay kề giã biệt cõi dương gian sau cơn bão bệnh, để lại một mình bà loay hoay tất tả nuôi 3 đứa con thơ dại.
Ông trời tạo ra nghịch cảnh nhưng lại ban tặng cho bà Bích đôi bàn tay khéo léo hơn người. Nhờ đó bà tự tay chăm con tằm, kết sợi tơ, tự dệt nên những ước mơ tưởng chừng xa vời vợi. Cần mẫn, chăm chỉ, qua thời gian bà từng bước khôi phục lại vốn quý của bậc tiên tổ.
Công chúa Hoàng gia Malaysia thích thú xem nghệ nhân Sầm Thị Bích đang thêu chân váy tại không gian áo dài Việt
Giờ đây bà Sầm Thị Bích không còn là người thợ dệt thổ cẩm đơn thuần, bằng tài năng trời phú và tinh thần trách nhiệm cao, trên hết là niềm tâm huyết với nghề, bà được tín nhiệm làm Giám đốc HTX làng nghề Hoa Tiến.
Trăn trở với nghề, bà Bích trút bầu tâm sự: “Trong đời sống, sinh hoạt thường ngày của đồng bào Thái ở Quỳ Châu không thể thiếu các sản phẩm thổ cẩm tryền thống.Tấm vải thổ cẩm của làng nghề Hoa Tiến được ưa chuộng nhờ hoa văn trang trí bắt mắt, mang nét đặc trưng riêng. Sản phẩm nhuộm bằng các nguyên liệu tự nhiên, được thu hái trong vườn hoặc từ cây rừng, vì thế chất lượng thổ cẩm khác hẳn các vùng, miền khác”
Ngày 4/2/2020, UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Quyết định 303/QĐ-UBND về việc phê duyệt kết quả đánh giá, phân hạng sản phẩm tham gia chương trình “Mỗi xã một sản phẩm tỉnh Nghệ An năm 2019”. Hợp tác xã Làng nghề Thổ cẩm Hoa Tiến có 3 sản phẩm, gồm: khăn, chân váy, khăn trải bàn, đạt chuẩn 4 “sao” OCOP của tỉnh Nghệ An.
Trong cuộc sống hiện đại, những nét bản sắc văn hóa truyền thống vẫn tiếp tục được các thế hệ nghệ nhân và người dân tham gia Hợp tác xã gìn giữ, lưu truyền. Từ xứ Nghệ, thổ cẩm Hoa Tiến đã có mặt tại nhiều quốc gia như: Đức, Lào, Thái Lan, Pháp, Canada… Tại Hà Nội, cửa hàng trưng bày, giới thiệu phương pháp dệt thêu và nhuộm màu tự nhiên của Hợp tác xã đã được thành lập để quảng bá nghề thổ cẩm truyền thống của địa phương.
Cửa hàng thổ cẩm Hoa Tiến tại Hà Nội . Ảnh HT